In 'n wêreld gekenmerk deur politieke onstuimigheid, oorlo? en geopolitieke onsekerhede, is dit belangriker as ooit vir universiteite wêreldwyd om hul akademiese vryheid te bewaak en saam te werk om die veelvuldige probleme wat die mensdom in die gesig staar, aan te pak.
Massiewe uitdagings soos energie-oorgang, klimaatsverandering en digitalisering, sowel as dié wat in die Verenigde Nasies se doelwitte vir volhoubare ontwikkeling (SDG's) uiteengesit word, vereis globale oplossings, en navorsers van universiteite wêreldwyd moet voortdurend saam vir oplossings soek.
Dit was die algemene konsensus by 'n driedubbele heliks-netwerkbyeenkoms waarby akademici, lede van die regering en verteenwoordigers van die industrie betrokke was. Die Universiteite van Stellenbosch (US) en Groningen het op 6 en 7 Maart 2025 gesamentlik hierdie geleentheid op die US se kampus aangebied.
Dit was 'n eerste keer dat die leierskap van albei universiteite, verteenwoordigers van die Wes-Kaapse regering, die Suid-Afrikaanse Nasionale Navorsingstigting en die adjunk-konsulaat-heneraal van Nederland gesamentlik so 'n geleentheid op Stellenbosch, Suid-Afrika bygewoon het. Belanghebbendes uit al drie sektore het saam geleenthede verken vir innoverende publieke-private vennootskappe vir navorsing en ontwikkeling wat plaaslik relevant is, impakvol in streekverband en internasionaal mededingend is. 'n Soortgelyke geleentheid het op 10 April 2024 in Groningen plaasgevind.
Die geleentheid het gefokus op vier spesifieke areas – energie-oorgang, digitale transformasie, biomediese oplossings, en entrepreneurskap en innovasie. Die twee universiteite werk reeds intensief saam op hierdie vier gebiede om oplossings vir sosiale uitdagings te vind. Drie uitmuntende "maanskoot-projekte" (moonshot projects) in energie-oorgang, digitale transformasie, en biomeganiese ingenieurswese is reeds uit die vennootskap van stapel gestuur.
Die US en die Universiteit van Groningen geniet reeds 'n jarelange strategiese vennootskap op die gebiede van wetenskap, tegnologie, ingenieurswese en wiskunde, sowel as in geestes- en die sosiale wetenskappe. Die omvattende vennootskap dateer uit 2020. Saam het die instansies 'n reeks somerskole aangebied wat gefokus het op onder meer finansi?le insluiting, volhoubaarheid, polarisasie en inklusiewe onderrig, en mede-onderrigkursusse, sowel as samewerking binne verskeie gildegroepe van die Arua-Guild Clusters of Research Excellence (CoRE).
Prof Sibusiso Moyo, die US se Adjunk-Visekanselier: Navorsing, Innovasie en Nagraadse Studies, het almal verwelkom en het die vennootskap tussen die twee universiteite geprys. Sy het gevra dat die maanskootgebiede en die gesamentlike groep van navorsingsuitnemendheid verder versterk moet word en gesê dat die US, as deel van hul nuwe visie, daarna streef om onder die top-100 universiteite wêreldwyd te wees.
“Ons leef in 'n “VUCA"-wêreld wat wisselvallig, onseker, kompleks en dubbelsinnig (volatile, uncertain, complex and ambiguous) is - en dit het 'n impak op universiteite en bedreig hul volhoubaarheid, akademiese vryheid en voortbestaan. Ons glo dat hierdie verbintenisse ons sal help om 'n groter impak op ons gesamentlike missies te hê."
Die US se Rektor en Vise-kanselier, Professor Wim De Villiers, het die geleentheid as 'n “baanbreker" beskryf en gesê dit “spreek tot 'n langdurige en waardevolle vennootskap". "In hierdie tye van onsekerheid wil ons verby tradisionele akademiese grense beweeg na die drievoudige-heliks-benadering en 'n paar groot en waaghalsige doelwitte stel."
Die President van die Universiteit van Groningen, Professor Jouke de Vries het bygevoeg: “Ons is hier omdat ons aan die toekoms van universiteite moet bou. Miskien moet ons onsself fundamentele vrae afvra. Is dit genoeg om as akademici in ons ivoortorings te bly of moet ons verander? Alhoewel fundamentele navorsing belangrik is, moet ons dalk meer oor toegepaste navorsing en aan die bemarking van ons uitvindings dink, want die mark is ook belangrik."
“As universiteite word ons met dieselfde globale uitdagings gekonfronteer. Ons is op dieselfde planeet. Ons universiteit kan by ander universiteite leer, en hulle by ons."
In 'n aanbieding oor die tweelingoorgang (Twin Transition) het Rektor Magnificus van die Universiteit van Groningen, professor Jacquelien Scherpen, insig gegee in die kompleksiteit wat met energie-oorgang gepaard gaan, insluitend die vraag oor die insluiting van hernubare energiebronne in bestaande stelsels.
“Ons het markte wat op ou tegnologie gebou is, maar daar is al hierdie nuwe tegnologie. Hoe skep en reguleer ons hierdie nuwe markte behoorlik? Sal mense hierdie nuwe tegnologie? aanvaar? Dit is net 'n paar aspekte wat met energie-oorgang gepaard gaan," het sy gesê en bygevoeg dat navorsers wêreldwyd 'n groot rol speel in die navigasie van hierdie oorgang.
Adjunk-konsul-generaal Johan van de Hoef van die Koninkryk van Nederland, wat die geleentheid bygewoon het, het gesê: “In 'n wêreld waar dinge vinnig verander, kan jy dinge eenvoudig nie meer alleen doen nie. Ons moet saamwerk. Dit is belangrik om betroubare vennote in die onderwys en die regering te hê. Suid-Afrika en Nederland is goeie vennote. Ons het soveel van dieselfde probleme, net op verskillende plekke. Dit is fantasties om so 'n sterk vennootskap te hê en ons moet soortgelyke samewerking bevorder."
Professors Roodt en Lensink, die Universiteit van Groningen se US ambassadeur, het in 'n “voorraadopname" van die geleentheid ter afsluiting van die geleentheid saamgestem dat die samewerkingsooreenkoms groot toekomstige potensiaal het.
“Die verhouding tussen ons twee universiteite gaan nie net oor die maanskote nie. Ons omvattende vennootskap is groter as dit," het Professor Roodt gesê.
“As jy dink dit is hoe dit lyk dit ná drie jaar van intensiewe samewerking, blyk die toekoms vir samewerking uitstekend te wees."
In die toekoms sal die vennootskap die volgende aspekte 'n sterk fokus plaas:
? Handhaaf sleuteldoelwitte (evalueer, verbeter, brei uit, versterk);
? Stimuleer navorsingsuitsette;
? Belyn beleide en befondsing vir hierdie fase;
? Bou voort op die resultate van die bedryfsverhouding-geleenthede;
? Ondersteun CoREs gelei deur ARUA en The Guild;
? Stimuleer navorsingsamewerking op alle vlakke;
? Berei voor vir Mastercard Foundation-geleenthede;
? Brei (opvoedkundige) samewerking uit om toeganklikheid vir (PhD)-studente te verbeter: Bedryfsingenieurswese, Entrepreneurskap / Innovasie; en
? Verbeter wederkerigheid vir studente.?
'n Vorige gesamentlike verklaring na 'n besoek van 'n afvaardiging in 2024 kan jy hier lees
