?Met nog te veel gevalle waar mense met gestremdhede nie gesien, gehoor en ingesluit word in dag-tot-dag beplanning nie, is vanjaar se Loslitdag 2024-tema, "Ek sien jou", daarop gemik om 'n lig te skyn op individue met sigbare en in besonder, onsigbare gestremdhede.
Loslitdag word jaarliks op die eerste Vrydag in September gevier – vanjaar op Vrydag, 6 September 2024.
Volgens Luigia Nicholas, Ko?rdineerder: Bemarking en Opleiding by die Eenheid vir Gestremdhede, “om gesien, gehoor en ingesluit te word, behels onder meer om toeganklike vervoer, inklusiewe onderwys en toeganklike fisiese ruimtes te hê" in die samelewing en veral op die Universiteit Stellenbosch (US) se kampusse.
“Hoewel dit 'n tyd is om aan te trek en gesien te word, nooi die tema ons ook om dieper na te dink oor sy betekenis," sê sy.
"Baie gestremdhede is nie 'sigbaar' nie, soos verswakkende geestesgesondheidstoestande, spesifieke leergestremdhede, sommige chroniese mediese toestande, en sommige visuele en gehoorgestremdhede."
As gevolg hiervan kan individue met “onsigbare" gestremdhede maklik uitgesluit word. Nog 'n struikelblok wat individue met hierdie gestremdhede in die gesig staar, is dat mense geneig is om nie te glo nie, of dit te betwyfel en bevraagteken of die persoon 'n gestremdheid het, aangesien hulle dit nie kan sien nie.
“In dieselfde asem, selfs wanneer gestremdhede sigbaar is, kan persone met gestremdhede steeds nie gesien, gehoor of ingesluit word nie, hetsy bewustelik of onwetend."
Terwyl wetgewing soos die Verenigde Nasies se Konvensie oor die Regte van Persone met Gestremdhede reeds baie vermag het om deelname te verbreed, soek die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996, ter plaatse regstelling vir wetgewende diskriminasie op grond van ras, geslag en gestremdheid , onder andere.
“Die handhawing van waardigheid en die soeke na sosiale geregtigheid en transformasie vir mense met gestremdhede in Suid-Afrika is van kardinale belang," voeg Nicholas by.
Loslitdag dien as 'n herinnering dat "ons almal moet saamwerk om 'n inklusiewe en regverdige samelewing te skep waarin mense met gestremdhede hul volle potensiaal kan bereik".
“Ons het merkwaardige vordering gemaak met die integrasie van mense met gestremdhede in die samelewing, terwyl sosiale uitsluiting voorheen wydverspreid was, veral voor die instelling van menseregtewetgewing wêreldwyd en plaaslik."
Die Eenheid vir Gestremdhede het Dinsdag 'n aanlyn paneelbespreking aangebied wat in die Loslitdag-tema gedelf het met personeel en studente. Die sessie is aangebied en bestuur deur studente met minder sigbare gestremdhede, wat interessante insigte verskaf het. Christopher Chase het 'n paneelbespreking gefasiliteer wat die US-studente Daniel Terblanche, Bianca van der Walt en Keagan Brown en 'n eksterne deelnemer, Victor Snyder betrek het, asook dr, Marcia Lyner-Cleophas, Hoof van die Eenheid vir Gestremdhede.
“Sommige van die sleutelbevindinge was gesentreer rondom die behoefte aan deurlopende opleiding van personeel om hulle bewus te maak van die minder sigbare gestremdhede, en om sensitief en begrypend te wees in plaas daarvan om te raai of te vergeet van studente se behoeftes. Buigsaamheid en individualisering in onderrig-, leer- en assesseringspraktyke is ook beklemtoon, asook die belangrikheid van opvoeders wat met studente opvolg," het Lyner-Cleophas verduidelik.
Studentepaneellede het tydens die bespreking hul kommer uitgelig oor hoe Loslitdag op skoolvlak gevier word, waar besprekings en bewusmaking oor fisieke en verstandelike gestremdhede nie algemeen is nie, of dalk glad nie gebeur nie.
"Die studente het gevoel daar is 'n behoefte aan groter bewusmaking en meer bewusmakingsveldtogte by skole."
Lyner-Cleophas het gesê dat die Eenheid vir Gestremdhede ook 'n toename in versoeke vir stil ruimtes gesien het, aangesien sommige gedeelde kampusruimtes baie raserig word wanneer daar groot skares studente teenwoordig is. Vir sommige neurodiverse individue kan dít lei tot oorlading van sensoriese stimuli, wat kan lei tot angs en gevoelens van benoudheid of ongemaklikheid in so 'n ruimte.
“Studente word aangemoedig om ruimtes soos die US Botaniese Tuine te gebruik, wat hulle gratis met hul studentekaart kan betree, stiller ruimtes in akademiese geboue te vind waar daar sitplek is, tyd in die rekenaargebruikersareas deur te bring, soos HUMARGA of FHARGA, of by die hub-ruimtes binne sommige van die klusters, wat oop is vir studente uit daardie kluster.
Sy beveel ook aan om met ander studente te netwerk om uit te vind waarheen húlle gaan om te sentreer.
Nicholas het bygevoeg: "Ons het regtig nodig dat die samelewing meer bewus moet wees van insluiting, met spesifieke verwysing na mense met gestremdhede op kampus."
Deur aan Loslitdag deel te neem, ondersteun die Universiteit Stellenbosch die Stellenbosch Werksentrum (SWS) deur plakkerverkope, aangesien 'n sekere persentasie aan die SWS gaan. 'n Persentasie van kaartjieverkope gaan ook na die nasionale liggaam wat die jaarlikse Loslitdaggeleentheid re?l, die Nasionale Raad van en vir Persone met Gestremdhede (NCPD).
Meer inligting oor die Stellenbosch Werksentrum kan gevind word by www.stellenboschworkcentre.org.za. Hulle kan per e-pos gekontak word by info@stellenboschworkcentre.org.za.
