Lize Briel is net 24 jaar oud, maar sy druk reeds haar stempel op die wêreldverhoog af. Briel, ? meestersgraadstudent in die Departement Musiek aan die Universiteit Stellenbosch (US), het vanjaar ? merkwaardige prestasie behaal: Sy het die eerste vrou in Suid-Afrika geword om 'n kompetisie vir klassieke komponiste te wen – die gesogte Alexander SA Komponiste-kompetisie.
Briel het verlede jaar ook opslae op die internasionale verhoog gemaak toe sy die derde plek behaal het in die #CreateCOP28-kompetisie deur Art Partner, ? internasionale kuns- en volhoubaarheidskompetisie.
Briel se bekroonde komposisie vir die plaaslike kompetisie, “Echoes: A Minimalist Dialogue", het nie net haar innoverende gebruik van minimalistiese tegnieke ten toon gestel nie, maar ook haar vermo? om Afrika-instrumente in klassieke komposisies te verweef. Hierdie toekenning het haar R50 000 in die sak gebring, asook ? ten volle betaalde reis na Duitsland om haar werk op te voer, en ? jaar lange verblyf as inwonende komponis by die Kaapstadse Filharmoniese Orkes (KFO).
Dié talentvolle komponis en fluitspeler se reis na Duitsland in April was ? opwindende warrelwindtoer. Briel se werk is deur die Junge Norddeutsche Philharmonie in Hamburg uitgevoer en was ? belangrike mylpaal in haar loopbaan. “Dit was amper surrealisties," onthou sy. “Een maand nadat ek gewen het, was ek in Duitsland en het ek ervaar hoe my komposisie saam met ? internasionale orkes gestalte kry." Hierdie ervaring het nie net haar professionele netwerk verbreed nie, maar ook haar komposisieperspektief verryk, sê Briel.
Inheemse instrument
Vir haar komposisie het Briel ? tradisionele Afrika-instrument bekend as die uhadi gebruik, ? “musikale boog" wat deur verskeie Suid-Afrikaanse gemeenskappe bespeel word. Die uhadi word van hout gemaak en ? draad of dermsnaar word aan weerskante van die boog geheg, met 'n kalbas as resonator wat die klanke versterk wat deur die snaar voortgebring word. ? Riet word as strykstok gebruik en genereer twee fundamentele note met onderskeibare klanke.
Briel het verlief geraak op die uhadi toe sy ? konsert van die Suid-Afrikaanse Snaarstigting bygewoon het. “Ek was mal oor die klank en ek was gelukkig genoeg om dit aan die US onder dr Ncebakazi Mnukwana te bestudeer en te leer speel."
Vir die konsert in Duitsland het Briel twee uhadi's in die uitvoering ingewerk. “Die oorspronklike stuk is vir 'n uhadi-seksie geskryf, omdat ek wou hê die klank moet deel van die weefsel van die orkes self wees. In Duitsland het ek self een uhadi bespeel en ek het een van die Duitse perkussiespelers gevra om my te help met die sing en speel van die ander uhadi vir die perkussie-afdeling. Hy het sy deel nogal mooi reggekry. Dit het goed uitgewerk, almal was mal daaroor."
Briel bieg dat sy nie baie selfversekerd as ? sanger is nie, maar sy voel gemaklik om haar stem as ? instrument te gebruik, veral in haar eie komposisies.
Hoewel sy nie uit ? musikale gesin kom nie, gee Briel haar ma die eer dat sy haar genoeg geleenthede gebied het om haar talente te ontwikkel. “Ek is die enigste een in my gesin wat enige vorm van musiek doen. Ek het in gr. 2 begin fluit speel en dit het nogal vasgesteek. Ek het dit op ho?rskool voortgesit en eers teen die einde van my ho?rskooljare ernstig oor musiek geraak."
Eksperimentering met klank
Aan die US het sy voortgegaan met die fluit as haar hoofinstrument. In haar tweede jaar het sy gekies om komposisie as vak by te voeg en orkestrasie het gevolg. “Ek het ook dirigeerkuns as ekstra module gedoen en het van my eie komposisies gedirigeer. Hoe meer vaardighede jy het, hoe beter."
Onder die mentorskap van Arthur Feder en dr Antoni Schonken het Briel in 2022 haar BA Mus (Komposisie) cum laude verwerf. Sy is tans besig met ? meestersgraad in komposisie, wat sy hoop om einde vanjaar te verwerf. Vir haar tesis ondersoek sy die impak van klankbane op die uitbeelding van geestesiektes in rolprente, ? onderwerp waaroor sy passievol is.
Briel geniet dit om verskillende klankbronne te verken en met klankproduksie te eksperimenteer. Samewerking met diverse kunstenaars is noodsaaklik vir haar kreatiewe proses, wat haar in staat stel om verskillende standpunte ter harte te neem en haar kunstigheid te ontwikkel, wat uiteindelik tot innoverende komposisies lei.
Haar werk “Ocean Soundscape: An Installation about Ocean Pollution", gekomponeer vir strykkwintet, rommel en elektronika, het in Desember verlede jaar by die Verenigde Nasies (VN) se klimaatsveranderingskonferensie blootstelling geniet. Sy het die derde prys verower en die werk is by die VN se hoofkwartier in New York gespeel.
Briel sê hierdie komposisie beklemtoon die omgewingsagteruitgang van ons oseane en die klanke van weggooi-items word met tradisionele instrumente vermeng om ? kragtige boodskap oor bewaring en kreatiwiteit te bevorder. Die stuk neem luisteraars op ? reis van die see se dieptes tot by sy oppervlak, met duidelik onderskeibare gedeeltes wat die verwoestende impak van besoedeling uitbeeld.
WalvisgesangeDie werk is ook in die Iziko Suid-Afrikaanse Museum in Kaapstad opgevoer, waar die kunstenaars nie net deur vullis omring is nie, maar die klank van rommel ook ingesluit is. “Ek het my rommel bymekaargemaak en herwin en ek het die lede van die strykkwintet gevra om dieselfde te doen. Ons het sjokoladepapiere en stukke plastiek wat om die snare van die instrumente toegedraai is, tydens die uitvoering gebruik."
Die diepgaande simboliek van die stuk is versterk deur die enorme walvisskelet in die saal waar dit opgevoer is. Briel het opnames van die see en werklike walvisgesange in die elektroniese klankbaan ingewerk, wat ook deur die klanke van die strykinstrumente nageboots is. “Die akoestiek van die walvissaal was ongelooflik. Die uitvoering was nogal kragtig, veral teen die einde van die werk waar een van die laaste dinge wat jy hoor die geluid van die walvisse is."
Oor die pad vorentoe sê Briel sy wil haar betrokkenheid by filmmusiek en kunsinstallasies bevorder, asook fokus op die skep van musiek met impak wat maatskaplike kwessies aanpak en menslike ervarings verbeter. Haar ambisies sluit in om opleidingsgeleenthede in die buiteland na te streef om haar musikale horisonne uit te brei en om haar voorspraak vir die integrasie van Afrika-instrumente in klassieke musiekomgewings voort te sit.
Terwyl Briel nuwe terrein in die musiekbedryf ontgin, weerspie?l haar reis ? mengsel van innovasie, toewyding en ? diep verbintenis tot kulturele uiting.
